Inhoudsopgave

Jenneke Schenckels alias Danckaerts

Dr. Lucas van Dijck


De vraag over Jenneke Schenckels in De Brabantse Leeuw van dit jaar, p. 64, is zeer interessant, omdat Jenneke behoorde tot een van de meest erudiete families van de Brabantse hoofdstad in de zestiende eeuw. De familie bekleedde al een aanzienlijke positie in de vijftiende eeuw in Moergestel. Veel akten daarover kan men vinden in de archieven van het Groot Ziekengasthuis van Den Bosch.1
De periode van voor ongeveer 1550 laten we hier buiten beschouwing. De familie was in 's-Hertogenbosch het meest bekend door Dominicus Emberts Schenckels. De naam Embert kwam in de familie zeer veel voor: een Embert Henricx Schenckels compareerde op 14 maart 1539 voor schepenen van de stad, samen met Symon Mathias Schenckels en mr Dirck Engbert Schenckels in verband met de nalatenschap van Jan Engberts Schenckels, overleden te Doeveren.2 Een Henrick Boldewin Schenckels was getrouwd met Conegondis Gerarts de Coninck en komt voor in 1548.3
Dominicus wordt voor het eerst gezien in 1542-1543.4 Tot zijn dood, kort voor 15815, was hij werkzaam als rector van de Grote School van Den Bosch en stond hij als zodanig in hoog aanzien. Veel jongeren heeft hij onderricht in onder andere Latijn en Grieks, Niet in het minst werd hij bekend door enkele klassieke uitgaven, zoals een editie van de Orationes Terentianae in 1557. Het is de oudst bekende Nederlandse uitgave van Terentius. In 1550, 1551, 1560 en 1568 publiceerde hij nog andere klassieke werken.5
Dominicus was ook nog doctor in de medicijnen en schijnt zijn opleiding in Parijs te hebben genoten. Hij woonde in het huis de Gulden Craen aan de Vismarkt, dat in 1590 of 1591 werd verkocht door zijn nasoen.6 Meester Dominicus voerde zelf als naam de Latijnse vorm Schenckelius en komt niet vaak voor in de Bossche akten.7
Zijn eerste vrouw was Anna Lamberts van Uden, die hem vijf zonen schonk. Zij stierf voor lO januari 1556, toen zijn tweede vrouw hem een zoon Willem schonk. Die tweede vrouw was Johanna Willems Jan Staess Lamberts Pieck of Pieckevet genaamd.8 Er zou nog
1.H J.M. van Rooij, Het Oud-archief van het Grooi-Ziekengasthuis te 's-Hertogenbosch (3 dln; 's-Hertogenbosch, 1963), personenindex.
2.GAH, R 1329, f 222v.
3.GAH, R 1349, f 324, 10 april 1548.
4.GAH, Oud archief, B-43.
5.C.J.A. van den Oord. Twee eeuwen Rosch' boekhedrijf. Een onderzoek naar de betekenis van Bossche boekdrukkers, uitgevers en librariërs voor het regionale socio-culturele leven (Tilburg, 1984) 204, 205.
6.GAH, Oud archief, B-97.
7.GAH, R 1366, f 264v, 13 februari 1555. R 1395, f 184, 8 juni 1571. R 1411, f 522, 21 april 1570. Oud archief. B-43, 1542-1543. B-59, 1552-1553.
8.GAH, R 1440, f ?, 3 oktober 1600.
een jongste zoon Jan volgen, zodat Dominicus' gezin zeven zonen telde.
Bij de dood van zijn eerste vrouw werden als voogden over de minderjarige kinderen (met name Arnoldus en Embertus) benoemd: Dominicus' oudste zoon Johan, mr Marten Moins (schoonvader van dezelfde Johan) en Pauwel van de Leemput.9
De kinderen waren:
1.Johan Schenckels, volgt onder II op pagina 161.
2.Mr Anthonius mr Dominicus Schenckels10 studeerde sinds 21 december 1563 aan de universiteit van Leuven en werd doctor in de medicijnen. Hij vestigde zich te 's-Gravenhage. Voor zover mij bekend is heeft hij in Den Haag geen kinderen nagelaten. Wel was er een bastaardzoon:
A.Johan Anthonis Schenckels11, kramer, wordt in 1632 de natuurlijke en gelegitimeerde zoon van mr Anthonius Schenckels genoemd.12 Hij was voogd van de kinderen van Dominicus Schenckels, die volgt onder III op pagina 161. Johan trouwde met Jenneke Loniss Pieters, bij wie hij vader werd van Anthonius Schenckels, die minderbroeder-capucijn werd; hij werd ingekleed te Gent op l mei 1619 en stierf te Antwerpen op 27 september 1630.13
3.Lambert Thomas Schenckels14 is geboren op 7 maart 1547. Hij studeerde sinds 31 augustus 1564 te Leuven, later te Keulen en Wenen. Vervolgens was hij rector van de Latijnse school te Mechelen (1574-1588), daarna privé-docent te Antwerpen. Sinds 1593 stond hij steeds meer bekend als mnemotechnicus (geheugendeskundige): hij gaf inleidingen te Douai (1593), Luik (1595), Marburg (1602), Parijs (1606), Toulouse (1609), Praag (1616) en Freiburg (1620). Ook gaf hij enkele publicaties uit.
4.Arnoldus mr Dominicus Schenckels.
5.Embertus mr Dominicus Schenckels en zijn hiervoor vermelde broers komen samen voor in enkele akten tussen 1581 en 1600.15 De akte van 1600 vermeldt Embertus niet meer. Wellicht was hij overleden.
6.Willem mr Dominicus Schenckels is te 's-Hertogenbosch gedoopt op 10 januari 1566 en wordt nog vermeld in 1583.16
7.Jan mr Dominicus Schenckels de jonge17, geboren omstreeks 156818, trouwde met Maria Willem Danckaerts, dochter van Willem bij Elisabeth Jeronimus Wynants. Hij overleed voor 1614 en liet een dochter na, over wie in de vorige aflevering van De Brabantse Leeuw vragen werden gesteld:
A.Jenneke Jans Schenckels is geboren in 159419 en trouwde op 5 februari 1617 te 's-Hertogenbosch met Huych Aerts Lamberts Huygen van Horne. Vervolgens trouwde zij met Willem Willems van Merode. Als kind kreeg zij als voogd haar oom Johan Schenckels senior, die niet alleen haar oom van vaderszijde was, maar ook (via zijn vrouw Elisa-
9.GAH, R 1922, ongef., 15 maart 1582.
10.H. Bots, I. Matthey en M. Meyer. Noordbrabantse studenten 1550-1750 (Tilburg, 1979) 625. no 4592.
11.GAH, R 1438, f 25lv, 28 januari 1600. R 1924, ongef., 24 november 1618.
12.GAH, R 1930, ongef.. 15 mei 1632.
13.Mededelingen der archivaris der capucijnen.
14.Bots e.a., Noordbrabantse studenten, 626, no 459ó.
15.GAH, R 1405, f 64, 24 mei 1583. R 1417, f 192, 4 januari 1581. R 1414, f 69v, 20 juni 1582. R 1438, f 25v, 28 januari 1600.
16.GAH, R 1414, f 213, 27 augustus 1583.
17.GAH, R 1430, f 307, 12 maart 1591. R 1534, f 194, 21 februari 1623.
18.GAH, R 1430, f 200, 2 januari 1591.
19.GAH, R 1928, ongef., 29 januari 1614.
 
 beth Moins en de familie Wynants van Resant) 'behuwd cosijn'. Jenneke en haar man Huych maakten op 29 juli 1625 hun testament.20
De vraag waarom Jenneke ook wel Danckaerts werd genoemd, is hiermede beantwoord: haar moeder was een Danckaerts. Jenneke trouwde rond 1645 ten derden male met Peter Henrick Vuchts.

II. JAN MR DOMINICUS SCHENCKELS DE OUDE21 volgde zijn vader op als rector van de Grote School te 's-Hertogenbosch. Hij voerde de academische titel meester, maar in welke discipline is niet bekend. Ook was hij actief als notaris.22 In 1574 of 1585 kocht hij een huis in de Sint-Jorisstraat, dat hij tweeëntwintig jaar bewoonde en op 11 september 1607 verkocht aan Dirck Geraerts van Tulden.23 Overigens bezat hij sinds 16 januari 1598 ook een huis in de Peperstraat. Sinds 1607 woonde hij in de Hinthamerstraat, samen met zijn stiefmoeder.24 Hij overleed voor 1620.25
Mr Jan Schenckels de oude trouwde met Hillegont Anthonis Lenaerts van Thuyl alias Neyts en hertrouwde met Elisabeth mr Marten Moins26, dochter van mr Marten Pauwels Moins bij Johanna Jeronimus Wrjnants van Resandt. Zijn drie kinderen zijn geboren in het tweede huwelijk. Een uitgebreid fragment van de familie Van Thuyl alias Neyts vindt men elders.27
In 1583 werd Jan uitgemaakt voor booswicht en vervalser door de schoenmaker Jan Dachverlies. De aanleiding vormden huwelijksbeloften. In een proces voor schepenen van Den Bosch kreeg de rector echter zijn gelijk en werd de beschuldiging ingetrokken.28
De derde vrouw van mr Jan Schenckels was Sara van Nerven uit Tilburg.29
Uit het tweede huwelijk zijn geboren:30
1.Dominicus Schenckels, volgt onder III op pagina 161.
2.Catharina mr Jan Schenckels trouwde met Isaac Henricks van Coursel, lakenkoper te Eindhoven.31
3.Mechtelt mr Jan Schenckels32 trouwde met Peter Peters Strijbosch33 uit Eindhoven, zoon van de lakenkoper en -drapenier Peter Lenaerts Strijbosch bij Geertruyt Henricxs de Hont. Zij hertrouwde met de lakenkoperszoon Peter Michiels van Eupen34 te Eindhoven.
Het is merkwaardig dat de drie kinderen, behorend tot een erudiete stadsfamilie, verhuisden naar de betrekkelijk kleine plaatsjes Boxtel en Eindhoven, waar het leven beslist saaier was dan in Den Bosch.

III. DOMINICUS MR JANS SCHENCKELS, geboren in 1604 en vernoemd naar zijn geleerde grootvader, verliet Den Bosch en vestigde zich in het dorp van zijn vrouw: Boxtel. Zij was Engelke Cornelis van den Kerckhoff35, dochter van Cornelis Janssen van den Kerckhoff en Aechtken Lamberts Jacobs. Dominicus overleed
20.GAH, R 1543, f 274, 20 maart 1628.
21. GAH, R 1531, f 250, 27 februari 1620. R 1548, f 113v. 23 januari l615. R 1820, f 90, R 1924. ongef., 12 november 1618. A.F.O. van Sasse van Ysselt, De voorname huizen en gebouwen van 's-Hertogenbosch, alsmede hunne eigenaars en bewoners in vroegere eeuwen. Aanteekeningen uit de Bossche schepenprotocollen, loopende van 1500-1810 (3 dln; 's-Hertogenbosch. [1911-1914]) II, 540.
22.Van den Oord, Twee eeuwen Bosch' boekbedrijf, 243.
23.GAH, R 1449, f 290. Oud archief. B-91, B-112.
24.GAH, Oud archief, B-103. Ingekomen stukken, 2 september 1609.
25.GAH, R 1496, f 32v.
26.GAH, R 1534, f 235v, 15 maart 1623. Van Sasse van Ysselt, De voorname huizen, II, 259.
27.GAH, R 1496, f 32v.
28.GAH, R 1414, f 213, 27 augustus 1583.
29.Mededeling van Leo Adriaenssen. In De Brabantse Leeuw zal zij in de genealogie Van Nerven nader worden besproken.
30.GAH, R 1497, f 371, 5 juni 1621; f 399v, 5 juli 1621. R 1532, f 434, 10 juli l621. - Leo Adriaenssen.
31.GAH, R 1543, f 287v, 24 maart l628. R 1549, f 452v, 4 februari 1638.
32.GAH, R 1558, f 10, 15 oktober 1639. R 1549. f 452v. 4 februari l638 (Van Saase van Ysselt, De voorname huizen, II, 259, noemt als haar man Peter Borgers. - Leo Adriaenssen.)
33.SAA, N 2258-II, f 10v, 11 februari 1638. GAH, R 1163, f 60, 29 maart 1618. - Leo Adriaenssen.
34.C., „Genealogie van Eupen”, De Brabantse Leeuw, X11 (1963) 121.
35.GAH, R 1560, f 221v, 15 oktober 1641.
voor 167536 en zijn vrouw wellicht in 1689, toen de boedelscheiding plaatsvond.37
Kinderen:
1.Cornelius Schenckels38, geboren te Boxtel op 2 oktober 1635, werd norbertijn onder de naam Benedictus. Op 31 mei 1659 is hij geprofest te Tongerlo. Hij was kapelaan te Poppel (1665), pastoor van Hapert en Hoogeloon (1670-1675), penitencier te Duffel (1677-1679) en pastoor te Schaffen (1680-1686). Op 27 juli 1694 is hij overleden in zijn klooster te Tongerlo.
2.Anthonius Dominicus Schenckels.
3.Elisabeth Dominicus Schenckels, gehuwd met Jan van Bommel.
4.Maria Dominicus Schenckels trouwde met Lambert Adriaens van den Hove39 te Loon op Zand.
5.Theodorus Dominicus Schenckels40 trouwde achtereenvolgens met Jan Coomans en Marten van Meys.
6.Mechtelt Dominicus Schenckels, gehuwd met Ansem de la Vigne.

Een interessant fragment begint met mr Jaspar Schenckels, die twee kinderen had:
1.Franchois mr Jaspar Schenckels. vader van:
A.Marike Frans Schenckels, gehuwd met Jacob Henrick Saren te Helmond.
B.Barbara Frans Schenckels, gehuwd met Gerard Peter Mauwerts te Helmond.
C.Jaspar Francis Schenckels.
D.Jenneke Franchoys Schenckels, gehuwd met Lauwreyns Janss.
2.Catharina mr Jaspar Schenckels, gehuwd met Herben Janss.
Zij waren in 1611 gegoed in een huis indeSint-Jorisstraatte 's-Hertogenbosch.41 Johanne Schenckels42 uit Aarle, die was geboren rond 1622 en sinds 1639 te Leuven studeerde, was waarschijnlijk aan deze tak gelieerd.
36.GAH, N 421.
37.G. Berkelmans, 'Van Rund', De Brabantse Leeuw, XXXVI (1987) 177.
38.Bots e.a., Noordbrabantse studenten, 625, no 4593.
39.J.A. te Cate, 'Christiaen Jan Maessone te Zundert en zijn afkomelingen in mannelijke lijn'. De Brabantse Leeuw, X1I1 (1964) 178.
40.GAH, R 1498, f 467.
41.GAH, R 1456, f 246v, 26 februari 1611.
42.Bots e.a., Noordbrabantse studenten, 625.

Afkortingen
GAHGemeentearchief 's-Hertogenbosch
SAAStadsarchief Antwerpen

De Brabantse Leeuw XLVI (1997) 159-162

Bossche Encyclopedie |